I. Sakramenty wtajemniczenia chrześcijańskiego
1.
Chrzest Święty to Sakrament
ponownych narodzin. Przyjęcie chrztu
oznacza, że człowiek staje się
chrześcijaninem i może przyjmować inne sakramenty. Obrzęd udzielany
jest przez trzykrotne zanurzenie lub polanie głowy wodą i
wypowiedzenie słów: ..NN..Ja ciebie chrzczę w imię Ojca i Syna
i Ducha Świętego (formuła Trójcy Świętej jest uważana za
niezbędny warunek Chrztu Świętego). W przypadku zagrożenia życia
wystarczy, aby uczyniła to jakakolwiek osoba, nawet niewierząca, ale
zwykle Chrzest Święty jest udzielany przez Księdza podczas
niedzielnej Mszy Świętej i obejmuje także Wyznanie Wiary przez
obecnych, namaszczenie głowy katechumena Krzyżmem Świętym, włożenie
białej szaty, wręczenie zapalonej świecy ojcu lub ojcu chrzestnemu i
inne obrzędy. Tradycyjnie z obrzędem chrztu wiąże się nadanie
imienia. Kościół chrzci dzieci, jeżeli rodzice zobowiązują się
wychowywać je w wierze katolickiej (jeżeli będzie to niemożliwe ten
obowiązek spada na rodziców chrzestnych). Zwyczajnym szafarzem
chrztu jest kapłan lub diakon, nadzwyczajnym szafarzem chrztu jest
każdy człowiek mający pragnienie udzielenia chrztu drugiej osobie w
imię Trójcy Świętej. Materią tego sakramentu jest woda, a
formą słowa:
"
NN . ja Ciebie chrzczę w imię Ojca i Syna i Ducha Świętego."
Baptysterium -
http://pl.wikipedia.org/wiki/Baptysterium
Film
- http://www.youtube.com/watch?v=0Rb3w6AgfeE
Los dzieci
nieochrzczonych -
http://www.dogmatyka.pl/TwP/2,1/TwP_02,1%282008%29163-172.pdf
Na
początku działalności Kościoła przy przyjmowaniu na członków
wyznawców religii monoteistycznej (Żydów, prozelitów)
liturgia chrzcielna ograniczała się do sakramentalnego obrzędu
obmycia w imię Trójcy Świętej, którego dokonywano po
wyznaniu przez kandydata wiary w Chrystusa (por. Dzieje Apostolskie
2,41); chrzczono przez zanurzenie w wodzie (przy źródle, w
rzece, stawie, jeziorze), a w przypadku jej braku przez 3-krotne
polanie głowy z równoczesnym wypowiedzeniem formuły "w
Imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego"
(Didache 7,3), niekiedy poszerzonej (Justyn, 61-65).
W miarę
rozszerzania się chrześcijaństwa zaczęto stopniowo do chrztu dodawać
liczne obrzędy, związane z okresem próby (w II w. trwał on ok.
3 lat), mające na celu uformowanie w przyjmujących chrzest
odpowiednich postaw moralnych oraz zobrazowanie jego skutków;
zgłaszających się poddawano egzaminowi, wysłuchiwano opinii
poręczycieli i zaliczano do kandydatów na chrześcijan
(katechumen), a potem wprowadzano w podstawowe prawdy wiary
chrześcijańskiej (przygotowanie dalsze); krótko przed
Wielkanocą powtórnie badano ich kwalifikacje moralne; przyjęci
do chrztu kąpielą w Wielki Czwartek rozpoczynali przygotowanie
bezpośrednie; w Wielki Piątek surowo pościli, a podczas Wielkiej Nocy
czuwali mo-dląc się, słuchając czytań i pouczeń; nad ranem wyrzekali
się złego ducha; wstępowali do wody po namaszczeniu olejem
katechumenów i odpowiadali na 3 pytania dotyczące wiary w
poszczególne osoby Trójcy Świętej; po każdorazowej
odpowiedzi "wierzę" zanurzano ich lub polewano wodą ich
głowy; chrzczono w naczyniu lub basenie napełnionym wodą, uprzednio
poświęconą, by w ten sposób nadać jej świętość wody bieżącej
(uważanej za świętą z natury); po wyjściu z wody namaszczano neofitów
po raz drugi, po czym bp udzielał im Sakramentu Bierzmowania;
następnie dopuszczano ich do udziału w Eucharystii; w Egipcie, Afryce
i Rzymie obrzęd chrztu kończyła ceremonia spożywania przez neofitów
mleka zmieszanego z miodem (por. Wyjścia 3,8.17; 33,3; 1 P 2,2-3),
która w obrządku rzym. przetrwała do VI w. Kiedy po Edykcie
mediolańskim (313) chrześcijaństwo stało się religią państwową,
rozbudowano obrzęd przyjmowania kandydatów do chrztu.;
przyjętym kandydatom do chrztu kapłan (lub diakon) kreślił na czole
znak Krzyża i odprawiał egzorcyzm, po czym nałożywszy na nich ręce
odmawiał modlitwę i podawał szczyptę soli (zwyczaj rzym.,
praktykowany z okazji urodzin); wzbogacono też o liczne obrzędy
bezpośrednie przygotowanie do chrztu (poprzedzone 2-3-letnim okresem
katechizacji), rozciągając je na cały okres wielkiego postu;
rozpoczynano je obrzędem wpisania imion katechumenów na
oficjalną listę gminy (por. Augustyn, SERMO 132, 1; PL 38,755) oraz
odprawieniem wielu egzorcyzmów; na ok. 2 tygodnie przed
Wielkanocą bp w obecności gminy przekazywał katechumenom zbiór
głównych prawd wiary, a tydzień później - tekst
Modlitwy Pańskiej ; podtrzymano zwyczaj obowiązkowej kąpieli w Wielki
Czwartek oraz postu w Wielki Piątek; wzbogacona o nowe obrzędy
liturgia Wielkanocy, w ramach której udzielano chrztu,
zaczynała się od wyznania wiary katechumenów przed gminą, po
czym przechodzili oni do baptysterium; rozszerzono też formułę
sakramentalną, na którą składały się pytania i odpowiedzi z
zakresu całego Apostolskiego składu wiary; po chrzcie neofitów
namaszczano i przyodziewano w białe szaty, po czym udzielano
bierzmowania; włączeni w ten sposób do społeczności Kościoła
po raz pierwszy, brali pełny udział w Eucharystii. W miarę masowego
napływu kandy-datów obrzędy chrzcielne odprawiano w okresie
wielkiego postu (najczęściej w niedziele) i nazywano je skrutyniami
(np. od IV w. do pol. VI w. w Rzymie odprawiano 3 skrutynia w 3, 4 i
5 niedzielę, a także w dni powszednie; gdzie indziej znano 7
skrutyniów); w Rzymie w IV w. udzielano chrztu w Wielkanoc i w
uro-czystość Zesłania Ducha Świętego; poza Rzymem zaś także w
uroczystość Epifanii (na Wschodzie, a potem w Hiszpanii, na Sycylii,
w Irlandii, Galii), Boże Narodzenie (Hiszpania, Galia), święta
apostołów i męczenników (Hiszpania), Jana Chrzciciela
(Galia); w przypadku choroby chrzczono bezzwłocznie. Obchodzono
również rocznicę chrztu, przeważnie w poniedziałek po
Niedzieli Przewodniej. Od IX w. upraszczano obrzędy poprzedzające
chrzest i odprawiano je w dniu chrztu przed obrzędem sakramentalnym;
ze względu na wielką śmiertelność noworodków zaczęto
postulować coraz wcześniejszy termin chrztu, skracając stopniowo
okres od narodzin do chrztu do 20, 15, 8, 3 dni (w XIX w. często
chrzczono w dniu urodzenia); w wyniku tej praktyki zanikł zwyczaj
udzielania chrztu w Wielkanoc; ślady tego zwyczaju zachowały się
jedynie w kościołach katedralnych, gdzie dla podtrzymania tradycji i
zaznaczenia łączności chrztu ze Zmartwychwstaniem Chrystusa udzielano
go dzieciom urodzonym krótko przed tym świętem. Dzieci
chrzczono przez całkowite zanurzenie (np. w Polsce jeszcze w XVI w.);
w przypadku dorosłych zaś, obok formy chrztu przez zanurzenie
całkowite (tak np. chrzczono Pomorzan, Litwinów i Żmudzinów),
stosowano także formę przez 3-krotne polanie głowy (zwłaszcza gdy
udzielano chrztu w kościołach, np. chrzest Władysława Jagiełły 1386 w
katedrze krakowskiej) lub łączono zanurzenie częściowe (do kolan lub
bioder) z polaniem głowy (scena na Drzwiach gnieźnieńskich). Po
chrzcie neofici (dorośli i niemowlęta) przyjmowali Komunię; z chwilą,
gdy Sobór LATERANEŃSKI IV (1215) ustalił granicę rozeznania na
ok. 7 rok życia, zaniechano tej praktyki w odniesieniu do dzieci (I
komunię w wieku niemowlęcym przyjęła jednak np. bł. Kinga, ur. 1234).
Rytuał chrztu, zmierzający do coraz większego uproszczenia i scalenia
obrzędów związanych z kolejnymi stopniami katechumenatu, a
także wyłączenia Bierzmowania i Eucharystii z obrzędu inicjacyjnego,
ujednolicono w POTRYDENCKIM Rytuale rzymskim z 1614, w którym
zamieszczono 2 odrębne ryty chrztu (dorosłych i dzieci); ryt chrztu
dzieci był nadal skróconym rytem chrztu dorosłych (np. pytania
kierowane do niemowląt, wyrzeczenie się szatana i wyzna-nie wiary);
pierwszeństwo dano obmyciu przez polanie (3-krotne), zachowując
możliwość chrztu przez zanurzenie; przyjęto też krótką (raz
wypowiadaną) formułę TRYNITARNĄ" N.N., ja ciebie chrzczę w imię
Ojca i Syna, i Ducha Świętego"; dorosłym udzielano po chrzcie
Komunii, a także Bierzmowania, jeśli chrzcił bp.
Reformy rytu
chrztu dokonano dopiero na Soborze Wat. II. Odnowiona liturgia chrztu
zaczyna się obrzędem przyjęcia; rodzice lub chrzestni proszą o
chrzest dla dziecka (charakter egzystencjalny rytu); wyrazem zgody
Kościoła na jego udzielenie jest znak krzyża, kreślony na czole
dziecka przez celebransa i rodziców; w celu ożywienia wiary
całej wspólnoty (głównie rodziców i
chrzestnych), gdyż w jej wierze udziela się chrztu dziecku, potem
następuje liturgia słowa Bożego, na którą składa się 1 lub
kilka czytań Pisma św., przedzielonych śpiewem responsorialnym,
homilia, Modlitwa powszechna oraz egzorcyzm przygotowujący do
namaszczenia olejem katechumenów (obrzęd ten może być
pominięty; w Polsce nie został wprowadzony) lub do nałożenia rąk;
celem przygotowania rodziców i chrzestnych, przyjmujących na
siebie zobowiązania wypływające z chrztu dziecka, do bezpośredniego w
nim udziału. Celebrans przez uroczystą modlitwę, wzywając Boga i
przypominając jego plan zbawienia, święci wodę lub (w okresie
wielkanocnym) wspomina o poświęceniu wody chrzcielnej, po czym
rodzice i chrzestni wobec całej wspólnoty wyrzekają się
szatana i składają wyznanie wiary; chrzest dokonuje się przez obmycie
wodą, które zgodnie z miejscowym zwyczajem może mieć formę
zanurzenia lub polania, przy równoczesnym wezwaniu Trójcy
Świętej; dopełnieniem obrzędu sakramentalnego obmycia jest
namaszczenie krzyżmem, wyrażające jedność ochrzczonego z Chrystusem
Kapłanem, Prorokiem i Królem, oraz obrzędy włożenia białej
szaty, wręczenia zapalonej świecy (przechowywanej jako pamiątki
chrztu). Liturgia chrztu kończy się procesją do prezbiterium (jeżeli
chrzcielnica znajduje się w prezbiterium, rodzice z dziećmi ustawiają
się dookoła ołtarza), gdzie po przemówieniu celebransa wszyscy
odmawiają Modlitwę Pańską, a następnie otrzymują błogosławieństwo
(III 4); zebranie się wokół ołtarza jest zapowiedzią
dopełnienia inicjacji chrześc. przez Bierzmowanie i udział w
Eucharystii oraz makiem wcielenia do społeczności przeznaczonej do
kultu. Wprowadzono też nowy ryt chrztu dla terenów misyjnych
(udzielanego najczęściej przez katechistów); dotychczasowe zaś
ceremonie uzupełniające tzw. chrztu z wody, udzielany w
niebezpieczeństwie śmierci (najczęściej przez świeckich), zastąpiono
obrzędami wyraźnie wskazującymi na równorzędność co do skutków
takiego chrztu z pełnym obrzędem inicjacji. Dzieciom w wieku szkolnym
oraz dorosłym, po przywróceniu katechumenatu (KL 64), udziela
się chrztu w ramach liturgii inicjacji (II). Wśród tekstów
liturgii chrztu, która jest sprawowaniem tajemnicy paschalnej
(OBP, Wstęp. Wtajemniczenie chrześcijańskie 6), przede wszystkim
dialogi, aklamacje, modlitwa powszechna oraz psalmy przewidziano jako
śpiewy (OBP, Wstęp. Wtajemniczenie chrześcijańskie 33); ponadto
postuluje się stosowanie podczas liturgii chrztu takich form śpiewu,
jak hymny oraz pieśni (np. pieśni wielkanocne).
Wraz z
wprowadzeniem praktyki chrztu dzieci przyjął się zwyczaj nadawania
przy tej okazji imienia; w Polsce do imienia słowo dodawano chrześc.,
od XV w. kilka, co od XVIII w. stało się niemal powszechnym
zwyczajem; dla podkreślenia przynależności do wspólnoty
zbawionych wybiera się imię patrona Świętego.
2.
Sakrament Bierzmowania.
Istotą tego Sakramentu jest przekazanie Ducha Świętego, umocnienie
wiary oraz uzdolnienie do świadczenia o niej oraz jej obrony.
Jednoczy ściślej z Jezusem Chrystusem.
Dz 8,17 – Wtedy więc wkładali [Apostołowie] na
nich ręce, a oni otrzymywali Ducha Świętego.
Dz 9,17 – Wtedy Ananiasz
poszedł. Wszedł do domu, położył na nim ręce i powiedział: «Szawle,
bracie, Pan Jezus, który ukazał ci się na drodze, którą
szedłeś, przysłał mnie, abyś przejrzał i został napełniony Duchem
Świętym».
Dz 19,6 – A kiedy Paweł włożył na nich ręce,
Duch Święty zstąpił na nich. Mówili też językami i
prorokowali.
3. Sakrament Eucharystii. Katolicy wierzą, że podczas Mszy Świętej uobecniana jest w sposób sakramentalny Ofiara Krzyżowa Jezusa Chrystusa. Oznacza to, że w Kościele katolickim Msza jest przede wszystkim bezkrwawą Ofiarą Kościoła składaną Bogu, przez którą udzielane są wiernym zasługi Ofiary Krzyżowej. " Bierzcie i jedzcie z tego wszyscy: to jest bowiem Ciało Moje, które za was będzie wydane. Bierzcie i pijcie z niego wszyscy: to jest bowiem kielich krwi Mojej nowego i wiecznego przymierza, która za was i za wielu będzie wylana na odpuszczenie grzechów. To czyńcie na moją pamiątkę."
II.
Sakramenty Uzdrowienia
4.
Sakrament pokuty.
"Weźmijcie Ducha
Świętego! Którym odpuścicie grzechy,
są im odpuszczone, a którym zatrzymacie, są im
zatrzymane."
W teologii katolickiej podstawą biblijną sakramentu jest Ewangelia Jana, w której Jezus nadaje uczniom władzę odpuszczania i zatrzymywania grzechów. Choć najważniejszą częścią spowiedzi jest wyznanie grzechów i otrzymanie rozgrzeszenia, to stanowi ona także pewne przewodnictwo w sprawach sumienia. W praktyce sakrament jest realizowany w małej kabinie (zwanej konfesjonałem, choć nie musi), co ma za zadanie oddzielenie się penitenta i udzielającego sakramentu od reszty wiernych i tym samym zapewnić tajemnicę spowiedzi. Dla ważności tego sakramentu obok wyznania grzechów oraz odpowiedniej formuły i gestów liturgicznych niezbędna jest skrucha, czyli żal za grzechy, mocne postanowienie poprawy oraz pokuta, będące odpowiedzią grzesznika na łaskę. W sytuacjach niezbędnych (np. zbiorowego zagrożenia życia) kapłan może udzielić rozgrzeszenia zbiorowego (absolucja zbiorowa), możliwy jest też udział pośrednika między wierzącym a kapłanem (np. tłumacza).Wtedy pośrednika również obowiązuje tajemnica spowiedzi! W Kościele starożytnym kwestia pokuty i praktyk pokutnych nie była uregulowana. W III w. rozpowszechnił się zwyczaj jednorazowej pokuty, której poddawano się dopiero na łożu śmierci. Z obszarów irlandzko-anglosaskich w VI w. rozpowszechniła się na powrót praktyka pokuty wielokrotnej. Rozwój spowiedzi prywatnej, jako równoprawnej ze spowiedzią powszechną, przypada na czasy Grzegorza Wielkiego. W 1215 Sobór Laterański IV wprowadził do dziś obowiązujące regulacje dotyczące pokuty, tj. obowiązek spowiedzi przynajmniej raz w roku w czasie wielkanocnym oraz tajemnicę spowiedzi. Dopiero w XVI w. wprowadzone zostały powszechne dziś konfesjonały.
5.
Sakrament namaszczenia chorych.Udzielany
wiernym w wypadku poważnej lub grożącej śmiercią choroby. Mogą go
również przyjmować osoby w podeszłym wieku wielorazowo.
Namaszczenie Chorych obok Sakramentu Pokuty i Komunii Świętej (zwanej
wtedy Wiatykiem) jest nazywane Sakramentem Chorych. Jeżeli chory nie
może się spowiadać, sakrament własną mocą odpuszcza grzechy, o ile
chory pragnie dostąpić przebaczenia. Wbrew obiegowym opiniom nie jest
to sakrament przeznaczony wyłącznie dla umierających. Sakrament ten
ma przynieść choremu ulgę w cierpieniu lub uzdrowienie. W domu
Chorego każdy Ksiądz może odprawić Mszę Świętą, jeśli Chory nie był
pół roku w kościele. W każdą Niedzielę i Święto świecki
Szafarz zanosi Eucharystię.
Kapłan też w Pierwszy Piątek jedzie
do Chorego, by Go wyspowiadać. Dla Chorych jest Czasopismo :
"Apostolstwo Chorych", które można zamawiać pisząc
na adres ul. Warszawska 58 40-008 Katowice.
Ofiarę za Czasopismo
można wysłać na : PKO BP SA I O. Katowice
62102023130000360200198689.
III.Sakramenty w służbie Komunii Świętej i posłania wiernych
6.
Sakrament kapłaństwa. Święcenia mają
trzy stopnie: diakonat, właściwy prezbiterat i święcenia biskupie
jako pełnię sakramentu kapłaństwa. Diakonat upoważnia do udzielania w
imieniu Kościoła sakramentu chrztu oraz błogosławienia małżeństw,
przewodniczenia pogrzebu, głoszenia kazań i asystowania we mszy.
Prezbiterom zastrzeżone jest sprawowanie eucharystii, sakramentu
pokuty oraz namaszczenia chorych. Biskupi udzielają bierzmowania
(choć prezbiterzy także mogą być jego nadzwyczajnymi szafarzami; w
kościołach wschodnich udzielają go normalnie) oraz sakramentu
święceń. Święceń prezbiteratu udziela biskup w otoczeniu
możliwie licznych księży, którzy kolejno, po biskupie, kładą
ręce na głowy przyjmujących święcenia. W ten sposób przyjmują
ich niejako do swojego grona. Sakrament święceń przyjąć może jedynie
mężczyzna zobowiązujący się do zachowania celibatu, jednak diakonatu
(a w Kościołach wschodnich również prezbiteratu) udziela się
także żonatym.
7.
Sakrament małżeństwa.
Sakrament
małżeństwa
Małżeństwo
- Teologia
http://wdr.diecezjakrakow.pl/
Wymagane dokumenty: aktualne tj.
z datą do 6 miesięcy wstecz, metryki chrztu, dowody osobiste,
ostatnie świadectwo katechizacji ze szkoły, zaświadczenie o
uczestnictwie w katechezie przedmałżeńskiej, zaświadczenie z USC (
niezbędne, gdy małżonkowie chcą, aby ślub kościelny pociągał za sobą
również skutki cywilno-prawne - tzw. ślub konkordatowy) lub
akt ślubu cywilnego, jeśli wcześniej zawarto związek cywilny, data
pierwszej Komunii Św., ostatnie świadectwo uczestniczenia na
katechezy przedmałżeńskie, przynajmniej na 3 miesiące przed ślubem
zgłosić się do Kancelarii celem przygotowania aktu ślubu, omówienia
dnia i godziny ślubu. Czytania ślubne:
http://www.biblijni.pl/czytania_slubne/,
liturgia:
http://www.slideshare.net/parakletpl/liturgia-sakramentu-maestwa-1525703,
muzyka:
http://ako.kuria.lublin.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=115:muzyka-w-czasie-liturgii-sakramentu-maestwa&catid=10:ogoszenia-i-informacje
Ślub poza świątynią? Proboszcz nie ma prawa
Za to prawo ma biskup, i to w bardzo szczególnych wypadkach. Ślub generalnie powinien odbyć się w świątyni.
Zmiany w prawie państwowym dotyczące miejsca zawierania kontraktów małżeńskich sprowokowały naciski narzeczonych na duszpasterzy, by także ci zaczęli błogosławić małżeństwa w plenerze. - Nie jest to częste, ale już się zdarza - mówi ks. Marek Jodko, do niedawna proboszcz w Rudnicy, teraz w Piekarach. - Najczęściej pomysły na ślub poza kościołem mają ludzie, którzy traktują sakrament małżeństwa jako okazję do dobrej zabawy i swego rodzaju przedstawienia teatralnego czy zwyczaju. To na pewno wiąże się z potrzebą pewnego rodzaju przeżycia religijnego, ale w bardzo niedojrzałej formie - ocenia i wspomina konkretny przypadek, gdy młoda zapatrzona we wzorce z amerykańskich filmów, oczekiwała, że ceremonia ślubna odbędzie się nad jeziorem w parku pałacu w którym miało odbyć się także wesele.
- To jeszcze jedna przyczyna: czysto praktyczna - "Skoro jest ładny park przy domu weselnym, to po co wozić gości z kościoła na przyjęcie, skoro można połączyć oba punkty: ślub i wesele" - dodaje proboszcz cytując narzeczoną z rozmowy w kancelarii.
Biskupi polscy przypominają, że zarówno Msza św, jak i święcenia kapłańskie oraz sakrament małżeństwa powinny być sprawowane w świątyni i tylko w zupełnie wyjątkowych okolicznościach można celebrować je gdzie indziej. Stanowisko w tej sprawie zostało opublikowane m.in. na stronie internetowej diecezji świdnickiej.
Dokument przypomina o wspólnotowym charakterze sakramentalnego małżeństwa, przytacza też teologię miejsca świętego oraz wagę, jaką ono ma w przeżywaniu wiary w rodzinie.
"Kościół jako miejsce poświęcone jest dostępne wiernym na stałe i nie zmienia swojego sakralnego charakteru, co oznacza, że małżonkowie mogą w tym miejscu odnawiać łaskę sakramentu w kolejne dni swojego wspólnego życia i celebrować kolejne rocznice małżeństwa, a także wiązać z tym miejscem celebrację kolejnych sakramentów, świętowanych w rodzinie, jak chrzest czy Komunia św. dzieci".
"Troską Kościoła jest, aby celebracja sakramentu małżeństwa poza miejscem świętym nie stała się normą powszechną, a nawet nie dopuszcza się, aby mogli decydować o tym sami duszpasterze, np. proboszcz" - brzmi 13. punkt wspomnianego dokumentu, który nosi tytuł: "Stanowisko biskupów polskich w sprawie małżeństwa katolickiego zawieranego poza miejscem świętym".
"Każda Eucharystia, a więc także Eucharystia połączona z celebracją sakramentu małżeństwa, powinna być sprawowana w kościele lub kaplicy. Jeśli istnieje konieczność, aby była sprawowana poza miejscem poświęconym, wtedy należy uzyskać zgodę biskupa diecezjalnego, »za każdym razem«" - biskupi nie pozostawiają złudzeń co do tego, kto decyduje o wyjątkach.
Dokument to reakcja na nadużycia, jakie pojawiają się już w praktyce parafialnej. Główne przesłanie jest jednoznaczne:
"Miejsce święte, jakim jest kościół lub kaplica, nie jest jednym z wielu możliwych do wyboru, ale przewyższa inne propozycje i sposoby zawierania małżeństwa, nawet gdy są one modne w dzisiejszych czasach i warunkach" - http://swidnica.gosc.pl/doc/3402484.Slub-poza-swiatynia-Proboszcz-nie-ma-prawa
Modlitwy dla narzeczonych - http://adonai.pl/narzeczenstwo/?id=13
NARZECZEŃSTWO - http://www.teologia.pl/m_k/spis06h.htm
http://parafia.rabka.swmm.eu/sakramenty2.php
http://parafia.rabka.swmm.eu/czlowiek.php
![]()
![]()